Κάθε χρόνο η Ε.Ε. πληρώνει σχεδόν 60 δις ευρώ στους αγρότες και τον πρωτογενή τομέα κάθε χρόνο. Αυτό γίνεται από τα τέλη της δεκαετίας του ’50 και η πολιτική οδηγία ήταν ότι η χρηματοδότηση βοηθάει τους φτωχότερους γεωργούς. Ωστόσο σε ένα ξέσπασμα της ελευθερίας της πληροφόρησης στη Δανία το 2004 έδειξε πως ήταν μια οδηγία και μόνο. Οι μικροκαλλιεργητές αγωνίζονταν-όπως παραπονιούνταν κατ’ιδίαν και δημόσια, και στην πραγματικότητα το μεγαλύτερο ποσό πήγαινε σε ορισμένους κραταιούς γαιοκτήμονες και στον πρωτογενή τομέα. Επομένως, προφανώς, ήθελα να μάθω αν υπάρχει κάποιο σχέδιο στην Ευρώπη.

Το καλοκαίρι του 2004, ρώτησα την Ευρωπαϊκή επιτροπή για τα δεδομένα. Κάθε χρόνο τον Φεβρουάριο, η ΕΕ λαμβάνει δεδομένα από τα κράτη-μέλη. Τα δεδομένα δείχνουν ποιος αιτείται χρηματοδότησης από την ΕΕ, πόσοι δικαιούχοι το λαμβάνουν και αν το παίρνουν για να καλλιεργήσουν γη, να αναπτύξουν την έκταση τους ή να εξάγουν γάλα-σκόνη. Σε εκείνο το χρονικό σημείο, η Επιτροπή έλαβε τα στοιχεία ως αρχεία CSV σε έναν δίσκο. Πολλά δεδομένα αλλά κατ’αρχήν εύκολα για να τα δουλέψεις. Αν μπορούσες να τα εξάγεις, αυτό ήταν.

To 2004, η Επιτροπή αρνήθηκε να δημοσιοποιήσει τα δεδομένα. Το βασικό επιχείρημα ήταν πως τα δεδομένα αναρτήθηκαν σε μια βάση δεδομένων και ήθελε πολλή δουλειά για να ανακτηθούν. Ένα επιχείρημα που η ευρωπαϊκή Ombudsmand (Συνήγορος του Πολίτη στο ελληνικό πλαίσιο), αποκάλεσε κακοδιαχείριση. Μπορείτε να βρείτε όλα αυτά τα έγγραφα στο wobbing.eu. Πίσω στο 2004, δεν είχαμε τον χρόνο να είμαστε νομότυποι. Θέλαμε τα δεδομένα.

Επομένως συνεργαστήκαμε άτομα σε όλη τη Ευρώπη για να βρούμε τα δεδομένα από χώρα σε χώρα. Οι Άγγλοι, οι Σουηδοί, οι Ολλανδοί συνάδελφοι τα πήραν εντός του 2005. Η Φινλανδία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, περιοχές της Ισπανίας, η Σλοβενία και άλλες χώρες δημοσίευσαν επίσης. Ακόμη και στη δύσκολη στο wobbing Γερμανία, είχαμε την ανατροπή και έλαβα κάποια δεδομένα από την επαρχία του βόρειου Ρήνου-στη Βεστφαλία- το 2007. Έπρεπε να πάω στο δικαστήριο να πάρω τα δεδομένα- αλλά αυτό οδήγησε σε μερικά ενδιαφέροντα άρθρα στο Στερν και στο διαδικτυακό περιοδικό του Στερν.

Ήταν συμπτωματικό ότι η Δανία και εις το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν οι πρώτοι που άνοιξαν τα δεδομένα; Όχι απαραίτητα. Κοιτώντας το ευρύτερο πολιτικό κάδρο, οι αγροτικές επιχορηγήσεις εκείνη τη στιγμή έπρεπε να ειδωθούν στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου όπου οι επιχορηγήσεις ήταν υπ’ ατμόν. Η Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι από τις πιο φιλελεύθερες χώρες στην Ευρώπη, οπότε υπήρχαν και πολιτικές πινελιές στον καμβά της διαφάνειας πίσω απ’ αυτήν την οδηγία αυτών των χωρών.

Η ιστορία δεν σταμάτησε εκεί: για περισσότερα επεισόδια και για τα δεδομένα δείτε: farmsubsidy.org.

Ηθικό δίδαγμα: Κάντε αγορά δεδομένων μέσω του wobbing. Υπάρχει μια θαυμάσια διαφοροποίηση νόμων για την ελευθερία της πληροφόρησης στην Ευρώπη και πολλές διαφορετικές χώρες έχουν διαφορετικά πολιτικά ενδιαφέροντα/κίνητρα σε διαφορετικές στιγμές. Αυτό μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε προς όφελός σας.

Είμαστε όλοι πειραματόζωα σε ότι αφορά την λήψη φαρμακευτικής αγωγής. Τα φάρμακα ενδέχεται να έχουν παρενέργειες. Όλοι το ξέρουμε. Ισοσκελίζουμε τα πιθανά οφέλη με τους πιθανούς κανόνες και αποφασίζουμε. Δυστυχώς, δεν αποτελεί συχνά μια απόφαση για την οποία είμαστε πληροφορημένοι.

Όταν οι έφηβοι παίρνουν ένα χάπι ενάντια στην ακμή, ελπίζουν για λείο δέρμα και όχι στην κακή διάθεση. Ώσπου συνέβη ταυτό ακριβώς με ένα φάρμακο, όπου οι νέοι έγιναν καταθλιπτικοί ως και αυτοκτονικοί μετά τη λήψη του. Ο κίνδυνος της συγκεκριμένης παρενέργειας-μια καραμπινάτη ιστορία για δημοσιογράφους-δεν ήταν εύκολα διαθέσιμη.

Υπήρχαν δεδομένα για τις παρενέργειες. Οι παραγωγοί ανά τακτά διαστήματα οφείλουν να δίνουν πληροφορίες στις υγειονομικές αρχές για τις παρατηρηθείσες παρενέργειες. Δεσμεύονται από τις εθνικές και τις ευρωπαϊκές αρχές από τη στιγμή που κυκλοφορεί ένα φάρμακο στην αγορά.

Η αρχική έκρηξη ξεκίνησε και πάλι από τη Δανία σε εθνικό επίπεδο. Κατά τη διάρκεια μιας υπερεθνικής έρευνας από μια ομάδα Δανών, Βέλγων και Ολλανδών, η Ολλανδία τα δημοσίευσε επίσης. Ένα ακόμη παράδειγμα αγοράς δεδομένων μέσω του wobbing βοήθησε πολύ στην υπόθεσή μας να καταστήσουμε σαφές στις Ολλανδικές αρχές ότι τα δεδομένα είναι προσβάσιμα στη Δανία.

Η ιστορία όμως είχε βάση. Στην Ευρώπη υπήρχαν αυτοκτονικοί νέοι και δυστυχώς ακόμη και αυτοκτονίες σε αρκετές χώρες ως συνέπεια του φαρμάκου. Δημοσιογράφοι, ερευνητές και η οικογένεια ενός νεαρού θύματος πίεζαν έντονα για να αποκτήσουν πρόσβαση στις πληροφορίες. Ο Ευρωπαϊκός φορέας για τον Συνήγορο του Πολίτη, (η Ombudsmand), βοήθησε να ασκηθεί πίεση για διαφάνεια στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και φαίνεται ότι τα κατάφερε. Τώρα το θέμα είναι στη δικαιοδοσία των δημοσιογράφων ώστε να εξάγουν τα δεδομένα και να μελετήσουν ενδελεχώς το υλικό. Είμαστε όλοι πειραματόζωα όπως είπε και ένας ερευνητής ή είναι όλοι οι μηχανισμοί ακέραιοι;

Ηθικά διδάγματα: Μην δέχεστε το «όχι» ως απάντηση για ζητήματα σχετικά με τη διαφάνεια. Γίνετε επίμονοι και ακολουθήστε μια ιστορία στο πέρασμα του χρόνου. Τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν αρκετά και να επιτρέψουν καλύτερη κάλυψη βασισμένη σε καλύτερη πρόσβαση σε ένα κατοπινό σημείο.

Η πρόσφατη ιστορία μπορεί να είναι τελείως οδυνηρή για ολόκληρους πληθυσμούς-ιδίως μετά από πολέμους και σε εποχές μετάβασης. Επομένως, πως μπορούν οι δημοσιογράφοι να αποκτήσουν δύσκολα δεδομένα για έρευνα όταν, για παράδειγμα, οι κερδοσκόποι του πολέμου της τελευταίας δεκαετίας είναι τώρα στην εξουσία; Αυτή είναι η δουλειά που μια ομάδα Σλοβένων, Κροατών και Βόσνιων δημοσιογράφων ξεκίνησαν να ερευνούν.

Η ομάδα ξεκίνησε να ερευνά το εμπόριο όπλων στην πρώην Γιουγκοσλαβία στις αρχές της δεκαετίας του 1990 κατά το εμπάργκο στις αρχές της δεκαετίας του 1990 που είχε επιβληθεί από τον ΟΗΕ. Η βάση της δουλειάς ήταν έγγραφα κοινοβουλευτικών ερωτήσεων επί του θέματος. Προκειμένου να στοιχειοθετηθούν οι διαδρομές του φορτίου και να καταλάβουν τη δομή του εμπορίου, οι μεταφορές έπρεπε να ανιχνευτούν από σκάφη σε λιμάνια και αριθμούς κυκλοφορίας φορτηγών.

Οι κοινοβουλευτικές επιτροπές της Σλοβενίας έκαναν διερεύνηση γύρω από το θέμα της κερδοσκοπίας από τους Βαλκανικούς πολέμους, χωρίς να οδηγηθούν σε κάποιο συμπέρασμα. Ωστόσο υπήρχε ένα εξαιρετικά πολύτιμο ίχνος ανεπίσημων εγγράφων και δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων 6.000 σελίδων, τις οποίες η Σλοβενική ομάδα απέκτησε μέσω αιτήματος για την ελευθερία της πληροφορίας.

Σε αυτή την περίπτωση τα δεδομένα έπρεπε να εξαχθούν από τα έγγραφα και να ταξινομηθούν σε βάσεις δεδομένων. Με την περαιτέρω προσθήκη, ανάλυση και έρευνα δεδομένων μπόρεσαν να χαρτογραφήσουν αναρίθμητες διαδρομές από παράνομη εμπορία όπλων.

Η ομάδα πέτυχε και τα αποτελέσματα είναι μοναδικά και έχουν ήδη κερδίσει το πρώτο βραβείο. Κυρίως όμως, η ιστορία έχει σημασία για όλη την περιοχή και μπορεί εύκολα να ανευρεθεί από δημοσιογράφους άλλων χωρών από τις οποίες το θανατηφόρο φορτίο έχει περάσει.

Ηθικά διδάγματα: Συλλέξτε καλό και ακατέργαστο υλικό ακόμη και αν το βρείτε στα πιο ανέλπιστα μέρη και συνδυάστε τα με δημόσια διαθέσιμα δεδομένα.

— Brigitte Alfter, Journalismfund.eu